آکادمی رابعی اخبار ، مقالات ،آثار و برنامه های مهندس حمید رابعی
نوشته های مشابه
جمع‌بندی تمامی اشکالات وارد شده از سوی برخی کارشناسان امور محیط
زیست، کشاورزی، زمین‌شناسی و … از جمله نظرات آقایان دکتر پرویز
کردوانی، دکتر اسماعیل کهرم، برخی نمایندگان مجلس، برخی کارشناسان امور آب
مستقر در پایتخت و استان‌ها را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد. بدون شک،
سوالات و اشکالات مذکور باید از سوی طراحان و مدافعان و مسئول طرح آبراه به
طور علمی و کافی پاسخ داده شود و ابهامات وارده به طور کامل رفع شود.
(گفته می‌شود به تمامی این موارد و موارد فراوان فنی، مهندسی و … دیگر در
طرح جامع ١٠ جلدی پاسخ داده شده است و ما نیز در این سلسله مقالات و
مصاحبه‌ها در مورد همه موارد و سوالات و ابهامات توضیح خواهیم داد).
١- شوری آبهای دریا و نمک حاصل از آن در طول مسیر و در کویرهای لوت و نمک را چه باید کرد؟ (دکتر کردوانی و دکتر کهرم)
٢- خاک مناطق مرکزی از جمله سمنان، قابل کشت نیست و عبارت است از شن و ماسه و خاک رس.
بنابراین،
اجرای این طرح صرفه اقتصادی ندارد و باید پرسید برای کدام مصارف کشاورزی و
صنعتی، قرار است این پروژه عظیم چندمیلیارد دلاری اجرا شود؟ (یک نماینده
سابق مجلس و نیز دکتر اسماعیل کهرم)
٣- تخریب جنگل‌های شمال.(یک کارشناس محیط زیست)
٤- به مخاطره افتادن حیات وحش به‌ویژه در مناطق شمال و مرکزی(یک کارشناس محیط زیست)
٥- ایجاد آلودگی محیط زیست در طول مسیر به علت عبور کشتی‌های نفتی و حمل کالا(یک کارشناس محیط زیست)
٦-
ایجاد کانال اصلا عملی نیست چون بین دو دریا اختلاف ارتفاع زیاد است و
کشتی‌ها نمی‌توانند از یک شیب ١٠٧٠ متری بالا بروند. (پرویز کردوانی)
٧-
احداث کانال ایران رود قابلیت اجرا ندارد و یک طرح روی کاغذ است و باتوجه
به اولویت‌های دیگر، حق تقدم نیز ندارد. (یک نماینده سابق مجلس)
٨-
احداث یا ایجاد طرح‌های آبخیزداری مورد نیاز کشور همچون حوزه آبخیز
زاینده‌رود و آبریز دریاچه ارومیه اهمیت بیشتری دارد تا هزینه کردن در
طرح‌هایی که محیط زیست را تخریب می‌کند و آثار سوء اجتماعی دارد. (یک
کارشناس امور آب)
٩- در هیچ جای دنیا، نمونه مشابه این طرح با موفقیت اجرا نشده و پرداختن به آن، هدر دادن پول و سرمایه کشور است. (همان)
*
(البته ناگفته نماند که برخلاف نظر این کارشناس محترم، نمونه‌های متعدد و
موفق اینگونه طرح‌ها و البته در مقیاسی کوچکتر، در ٥ قاره جهان اجرا شده که
شاید گزارش آن در آینده‌ای نزدیک تقدیم حضور خوانندگان عزیز شود
مهم‌ترین سوال‌ها و نکته‌های «آبراه»
جالب
است بدانید که مهم‌ترین معضلات و پیچیدگی‌ها و نکته‌های طرح آبراه را که
در ادامه گزارش از نظر گرامی‌تان می‌گذرد، نه‌مخالفان و منتقدان که طراحان و
مدافعان آن مطرح کرده و درصدد توضیح و رفع آنها برآمده‌اند:
١- چگونگی عبور آب و کشتی از دریای عمان تا انتهای کویر نمک با توجه به ارتفاع بیش از یکهزار متر.
٢-
گسل‌های موجود در کف کویرها بر اثر لرزه‌های شدید گذشته(در گزارش موسوم به
ایرانرود) که موجب انتقال آبهای موجود این کویرها در طول هزاران سال
گذشته از طریق زیرزمین به دریای عمان شده است و اینکه چگونه باید این
گسل‌ها ترمیم شوند.(همان)
٣- خسارات احتمالی آب‌شور دریا به
آب‌شیرین زیرزمینی موجود در طول مسیر(این احتمال است که بر اثر حفاری و
خاکبرداری کانال آب و انتقال آب‌شور دریای عمان به کویر، این آب با
آب‌شیرین زیرزمین‌های مسیر کانال مخلوط شود).
٤- چگونه می‌توان
اطمینان یافت که آب تبخیرشده دریاچه‌های لوت و نمک پس از پر شدن آن توسط
پمپاژ آب دریای‌عمان، از فراز مرزهای ما خارج نشوند و بخار حاصل از آن
تبخیرها، ریزش باران‌های زیاد را در پی داشته باشد و بدین‌ترتیب آب‌شیرین
موردنیاز ما را تامین کند؟
٥- درصورتی‌که گودال‌های سه‌گانه
جازموریان، لوت و کویرنمک در طول آبراه، پر از آب‌عمان شود، چه تضمینی
وجود دارد که تبخیر آب این دریاچه‌ها بتواند موجب تغییر آب‌وهوای این مناطق
شود؟ آن هم در شرایطی که آب‌وهوای زمین رو به گرمی بیشتر دارد.
٦-
به گزارش کارشناسان، اجرای این طرح قبل از همه نیاز به تاسیسات بسیار
نیروگاهی (بیش از ١٠هزار مگاوات) و نیز تلمبه‌خانه‌های بزرگ و متعدد و…
دارد. سوال این است که از چه منابعی و چگونه باید این همه تاسیسات
تکنولوژیک و فنی و این حجم عظیم از انرژی موردنیاز را تامین کرد؟
٧-
و بالاخره مساله تامین سرمایه هنگفت موردنیاز طرح. اینکه از کدام منابع و
با چه سهمی و چگونه یا با چه مکانیسمی و در چه مدت زمانی، باید تامین شود.
گفته می‌شود این سرمایه‌گذاری باید رقمی بیش از یکصد میلیارد دلار باشد.
عجایب هشت‌گانه!
به
گفته یک کارشناس متعهد مقیم خارج، موضوع بالارفتن آب اقیانوس‌ها
درحال‌حاضر یکی از مشکلات جهان است و کشورهایی چون مالدیو و جزایری در جنوب
اقیانوس آرام درحال‌غرق‌شدن هستند.
اگر ما این آب اضافی را
بتوانیم به کویرهای ایران منتقل کنیم، آن‌وقت آن کشورهای درحال‌غرق در
آینده، از ما بابت اینکه کمک کرده‌ایم تا در آب شور اقیانوس‌ها غرق نشوند،
سپاسگزار خواهند بود. به گفته دکتر علی فراستی، در صورت اجرای طرح آبراه،
عجایب هفت‌گانه جهان به عجایب هشت‌گانه تبدیل می‌شود.
وی در
گفت‌وگویی در سال ٩٣ با یکی از روزنامه‌ها، گفته است: هدف این پروژه،
انتقال آب دریای عمان و اقیانوس به کویر لوت و کویر نمک از طریق پمپاژ است
تا این کویرها به دریاچه تبدیل‌شوند و در مرحله بعد، ایجاد کانال‌ها و
پرکردن حوضچه‌هایی که قرار است، کار انتقال کشتی‌ها را به دریای‌مازندران
محقق کند. اما اینکه این حوضچه‌ها با آب سطحی موجود پر شوند یا با آب
دریای خزر، فرآیندی است که به مطالعات جدی نیاز دارد.
برآورد هزینه اجرای طرح‌ها و راه‌های تامین سرمایه
کارشناسان
ارایه‌کننده طرح ایرانرود در سال ١٣٧٩ مبلغ موردنیاز برای اجرای طرح خود
را ١٠ میلیارد دلار پیش‌بینی کرده‌اند و افزودند: این مبلغ باید از طرق زیر
تامین شود:
– اختصاص مبلغی از محل صادرات نفت (٥/٢درصد)
– سرمایه‌گذاری ایرانیان مقیم خارج بالغ‌بر یک میلیارد دلار
– انتشار اوراق قرضه ملی
– سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی براساس بیع متقابل و…
– حق ترانزیت تردد کشتی‌های حمل کالا(پس از اجرای طرح حاصل می‌شود)
– اخذ وام از بانک جهانی
–
کمک‌های بلاعوض از کشورهای اروپایی و نیز سازمان ملل متحد بابت مبارزه جدی
ایران با قاچاق موادمخدر(درواقع آنان در این مبارزه مدیون ما هستند)
اینکه
١٠ میلیارد دلار رقم پیش‌بینی سال ١٣٧٩ معادل چه‌رقمی در سال ١٣٩٥ است،
کارشناسان باید نظر دهند. برآورد تقریبی حدود ٣٠ میلیارد دلار را نشان
می‌دهد.
* از سوی دیگر برای احداث کانال لوت، طراحان محترم آن،
رقم ٢٠ تا ٢٣ میلیارد دلار را ذکر کرده‌اند. اما متاسفانه روشن نیست این
برآورد هزینه در چه سالی صورت گرفته است. اگر این رقم در زمان ارایه گزارش
پیشنهادی کانال لوت بوده(حدود سال ١٣٨٨) پس رقم بهینه و به‌روز شده آن
میتواند تا ٤٠ میلیارد دلار را نشان دهد. (کارشناسان اقتصاد باید نظر
دهند).
* یک گزارش به نقل از شرکت دوتامپ در دی‌ماه سال ٩٣، رقم
٧٥ تا ٨٠ میلیارد دلار را برای احداث کانال انتقال آب پیش‌بینی کرده است.
این رقم را دکتر علی فراستی که مدرس دانشگاه ایالتی کالیفرنیاست و یکی از
مدافعان جدی طرح اتصال و انتقال آب دریای عمان به داخل به‌شمار می‌آید، در
گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت مذکور (فرید سیف) نقل کرده است.
به‌گفته
مدیرعامل مذکور، چنانچه دولت ایران برای اجرای کار، تضمین بین‌المللی لازم
را بدهد(!) شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری و فاینانس وارد این پروژه
خواهند شد.
* اکنون سخن از تزریق بودجه بیش از یکصد میلیارد دلار
مطرح است و یقینا در صورت از دست دادن زمان، این رقم سال به سال افزایش
فزاینده خواهد یافت تا جایی‌که به رقم ٢٠٠میلیارد دلار برسد و آن‌وقت
مخالفان داخلی و خارجی طرح می‌توانند با این استدلال که تامین این رقم
نجومی، خارج از توان ملت ایران است و ملت ایران نیازهای فوری‌تر و مهم‌تری
دارد! به‌کلی «زیرآب» این طرح و پروژه مظلوم تاریخی را بزنند و خیال خود و
همه را یکجا راحت کنند!
آنچه در گزارش مرکز پژوهش‌ها تحت‌عنوان
«بررسی امکان‌پذیری اتصال آبهای شمال و جنوب» آمده است، ارایه مطالب کلی
است و ارقام ذکر شده در آن، درواقع برآورد هزینه‌های اجرای طرح است که در
سال‌های ٧٤ تا ٧٦ نویسندگان و کارشناسان طرح آبراه پیش‌بینی کرده‌اند.
در
آن‌جا صحبت از رقم ١٧١٠٠میلیارد ریال برای اجرای مرحله‌یکم،١١٥٠٠میلیارد
ریال برای مرحله دوم و ١٥٤٠٠میلیاردریال برای مرحله سوم است و مجموع آنها،
رقم ٤٤٠٠٠میلیارد ریال را نشان می‌دهد.
روشن است که ارقام ذکر شده به دو دهه قبل تعلق دارد و باید توسط کارشناسان بهینه و «به‌روز» شوند.
گویا رقم یکصد میلیارد دلار یا بیشتر امروز، همان رقم «به‌روز»شده ارقام دو دهه قبل است!
گفتنی
است، شادروان مهندس فرزاد که طول زمان ممکن برای اجرای این پروژه بزرگ را
با استفاده از تکنولوژی‌های امروز حدود ١٠سال پیش‌بینی کرده درمورد تامین
سرمایه موردنیاز، ضمن توصیه به جذب تسهیلات مالی و اعتباری و همکاری فنی
شرکای سازمان «اکو» به استفاده از ارزش افزوده زمین‌های اطراف کانال
به‌عنوان منبع موثر برای تامین سرمایه اشاره کرده است.(٦)
و
بالاخره سخن آخر در این مورد، این است که این طرح «رویایی»، «شگفت» و
«نشدنی»، بودجه رویایی می‌طلبد و همت‌اهورایی. ولی مگر قرار است این مبلغ
رویایی، یک‌بار و ناگهانی اختصاص یابد که برخی‌ها از هم‌اکنون ماتم
گرفته‌اند!
* عمق دریای خزر حدود ١٠ برابر عمق خلیج‌فارس است.
* شوری آب دریای خزر یک‌سوم شوری آب دریای عمان و اقیانوس است.
* دریاچه‌های دیگر چون مهارلو(فارس) و دریاچه تشک(فارس) به‌عمق ٣ متر تقریبا خشک شده‌اند.
*
وسعت و عمق دریاچه‌های آینده لوت و کویر نمک و همین‌طور چاله جازموریان در
مقایسه با برخی دریاچه‌های داخلی، جالب‌توجه و بسیار حایز اهمیت است.
*
به گفته مهندس فرزاد، سطح دریاچه‌های جازموریان، دریاچه‌لوت و دریاچه
کویرنمک به ترتیب ١٦٠٠٠، ٣٠٠٠٠ و ٥٠٤٠٠ کیلومترمربع خواهد بود و این تفاوت
وسعت دریاچه‌ها با سطح آب دریاچه‌ها است.
(مهندس
هومان فرزاد، برادر کوچکتر حافظ‌شناس فقید (مسعود فرزاد) در سال ١٣٤٥ طرح
خود را تحت عنوان «اتصال دریای خزر به خلیج فارس» به سازمان پژوهش‌های علمی
و صنعتی ایران تقدیم کرد. وی سال‌های طولانی از عمر خود را در تلاش، تحقیق
و مطالعه در مسائل فنی و مهندسی و طرح‌های سازنده مربوط به آب و آبادانی
کشورمان سپری و در این رابطه چندین کتب علمی ارزشمند نیز تالیف کرد. او که
در سال‌های پایانی عمر پربرکت خویش به تنهایی و در گمنامی در یک مجتمع
مسکونی در بهجت‌آباد تهران زندگی می‌کرد، سرانجام در آبان‌ماه سال ١٣٨٤ پس
از یک عمر تلاش، تدریس و تحقیق به دیار باقی شتافت.)
منبع: روزنامه شهروند
