جلسه آموزشی قرآن و هنر از طريق هنرهای اسلامی با حضور دانشآموزان روستای چاهشک در محل مدرسه راهنمايی شهيد فتحی برگزار شد. «حميد رابعی»، مدرس هنر آموزش و پرورش طی برگزاری اين جلسات که هر هفته در مدارس منطقه طرقبه برگزار میشود برخی مفاهيم قرآنی و احاديث اسلامی را از طريق هنر خوشنويسی و طراحی به دانشآموزان دوره راهنمايی ارائه میکند
وی
صحبتهای اين هفته خود را ضمن آموزش خوشنويسی آيه شريفه الحمدلله رب
العالمين برای شرکتکنندگان اينگونه آغاز کرد که خداوند متعال طبق آيات
شريفه قرآن هدف از خلقت انسان را عبادت ذکر میکند و میفرمايد: «ما خلقت
الجن و الانس الا ليعبدون» رابعی تصريح کرد: طبق فرمايشات ائمه معصومين
عليهمالسلام بهترين راه عبادت خداوند متعال خواندن نماز است تا آنجا که
امام صادق(ع) میفرمايند، شفاعت ما به کسی که نمازش را سبک بشمارد نمیرسد و
ما در هر نماز اولين جملاتی را که به زبان ميرانيم سوره مبارکه حمد و آيه
شريفه «الحمدلله رب العالمين» است. وی شناخت کامل نعمات الهی و استفاده
صحيح از آنها را بهترين شيوه شکرگذاری ذکر کرد و افزود: اين شکر طبق اين
سوره مبارک مخصوص خداوندی است که صفات رحمن و رحيم از مشخصات اوست.
وی ضمن ارائه توضيحاتی پيرامون عبارت «رب العالمين» به تشريح شيوه صحيح نگارش حرف «ب» در خط نستعليق پرداخت و گفت: در قواعد خط نستعليق حرف «ب» يکی از مهمترين حروف است تا آنجا که کرسی هر سطر نيز بايد به صورت حرف «ب» رسم شود. حميد رابعی با ترسيم يک نمونه حرف «ب» بر روی تخته سياه و اشاره به زوايای ابتدا و انتهای آن بر روی خط کرسی با توجه به شيوه قرار گرفتن قلم بر روی کاغذ افزود: ابتدای حرف «ب» در خط نستعليق هميشه بايد با زاويه ۶۳ درجه شروع شود و با زاويه ۹۰ درجه و قائمه به پايان برسد. وی ضمن بيان اين موضوع به طول عمر حضرت رسول اکرم(ص) به عنوان نخستين معصوم و پيامبر خاتم و آغازگر دين مبين اسلام و اولين موذن و قاری قرآن کريم و اولين کسی که نماز را به شيوه اسلامی اقامه کرده است، اشاره کرد و گفت: طول عمر آن حضرت نيز ۶۳ سال بوده است.
همچنين يکی از القاب حضرت مهدی(عج) را که آخرين معصوم از جمع ۱۴ معصوم هستند را «قائم» بيان کرد و ارتباط آن با زاويه قائمه ۹۰ درجه را يکی از مفاهيم بلند و عرفانی نگارش حرف «ب» در خط نستعليق عنوان کرد. رابعی در بخشی از سخنان خود پيرامون اهميت حرف «ب» در نزد ائمه معصومين به حديثی از حضرت علی عليهالسلام اشاره میکند و میافزايد: حضرت علی عليهالسلام در سخنانی برای اصحاب خود میفرمايد: تمام کتب آسمانی در قرآن خلاصه شده است و تمام معارف و علوم اين کتاب آسمانی در سوره مبارکه حمد جمع شده است.
حضرت علی عليه السلام در ادامه ضمن بيان اين مطلب که تمام سوره مبارکه حمد در آيه شريفه بسم الله الرحمن الرحيم خلاصه شده است به حرف «ب» اشاره میکنند و وجود مقدس خود را نقطه زير اين حرف معرفی میکنند. حميد رابعی مسئول موسسه ثقلين مشهد با اشاره به اين موضوع که در خط نستعليق ۵ نوع حرف «ب» وجود دارد افزود: در شيوه آموزش خود هرکدام از اين اشکال را با توجه به طول آن که با واحد نقطه مشخص شده است، به نام يکی از ائمه معصومين عليهمالسلام نامگذاری کرده است. وی در تبيين اين مطلب افزود: در قواعد خط نستعليق که به عروس خطوط اسلامی در ميان کشورهای اسلامی شهرت دارد حرف «ب» به صورت سه نقطه و پنج نقطه و هفت نقطه و نه نقطه و يازده نقطه نوشته میشود که به ترتيب و با توجه به نام ائمه معصومين عليهم السلام «باء حسينی» ، «باء باقری»، «باء موسوی»، «باء نقوی» و «باء عسکری» نامگذاری کرده است.
وی در ادامه سخنان خود و اشاره به شيوه صحيح نوشيدن آب در دين مبين اسلام افزود: مستحب است انسان در روز به صورت ايستاده و در شب به صورت نشسته آب بنوشد ضمن اينکه در سه مرحله اين عمل انجام شود. در ابتدا بسمالله الرحمن الرحيم بگويد و پس از نوشيدن مقداری آب آيه الحمدلله رب العالمين را بخواند سپس مقدار ديگری آب بنوشد و آيه الرحمن الرحيم را بخواند و پس از مرحله آخر بر لبان تشنه حضرت ابا عبدالله الحسين سلام و درود بفرستد. وی در ادامه افزود: رسول اکرم(ص) به عنوان نخستين معصوم و پيامبر خاتم و آغازگر دين مبين اسلام و اولين موذن و قاری قرآن کريم و اولين کسی که نماز را به شيوه اسلامی اقامه کرده است، ۶۳ سال در اين دنيا زندگی کردند و نگارش حرف «ب» نيز با زاويه ۶۳ درجه قلم بر روی صفحه کاغذ شروع میشود.
مدرس هنر مدارس مشهد با اشاره به فریضه حج و نحوه انجام این فریضه توسط مسلمانان ادامه داد طی هفتههای آينده و با فرارسيدن موسم حج، مسلمانان از سراسر جهان خود را به سرزمين وحی خواهند رساند تا اعمال حج را به جای آورند. اعمالی که هر کدام از آنها به صورت يک نماد کاملا شناخته شده در دين اسلام درآمدهاند، از بستن احرام و سعی و طواف گرفته تا رمی جمرات و وقوف و قربانی و تقصير، اعمالی هستند که طبق احکام اسلامی هر مسلمان در فريضه حج به جای میآورد و يکی از باشکوهترين همايشهای بينالمللی را در کنگره عظيم حج برگزار میکند.
حمید رابعی سپس تاکید کرد بدون شک اعمالی که مسلمانان در اين فريضه الهی انجام میدهند زمينهايست تا هر انسان مومن بتواند تمرين عملی برای حضور در پيشگاه الهی را که از آن تعبير به لقاءالله میشود داشته باشد. اگر به اعمال فريضه حج خوب دقت کنيم، طواف خانه کعبه و سعی بين دو کوه صفا و مروه را برجستهتر از ساير اعمال خواهيم ديد، اعمالی که طی آن هر مسلمان بايد هفت بار بر گرد کعبه طواف کند و هفت بار مسير بين صفا و مروه را طی کند و اين دو عمل از اعمال واجب فريضه حج هستند که هر مسلمان در طول عمر خود واجب است تا اين اعمال را حداقل يک بار انجام دهد. در حديثی از حضرت رسول اکرم (ص) روايت شده است که ايشان فرمودند: «يا علی انما انت بمنزله الکعبه توتی و لا تاتی» (وسايل الشيعه ج/۱۱) و در حديثی ديگر فرمودهاند که «فان عليا کا لکعبه التی امرالله باستقبالها للصلاه»(بحار ج/۳۶)
رابعی درادامه کارگاه عملی آموزش خوشنویسی افزود حضرت علی(ع) در جای ديگر پس از شرح آيه بسم الله الرحمن الرحيم و سوره حمد فرمودهاند: من به منزله نقطه زير حرف «ب» در آيه بسم الله الرحمن الرحيم هستم. خوب که به نقشه کعبه و پيرامون آن نيز دقت میکنيم میبينيم که مسير بين صفا و مروه و خانه کعبه خود يک حرف «ب» را بر روی صفحه مسجد الحرام شکل دادهاند و از آنجا که همه از روی زمين اين مکانها را نگاه میکنند شايد تا به حال کسی متوجه اين مساله نشده است.
در تصویر فوق به موقعیت کوه صفا و کوه مروه و مسیر حرکت زائرین ، همچنین موقعیت کعبه و طواف زائرین توجه کنید
مسئول موسسه ثقلین تصریح نمود اين دو روايت از حضرت رسول اکرم(ص) در توصيف حضرت علی(ع) با اين نگاه دقيقا يک معنی و مفهوم را خواهد داد و آن ولايت حضرت علی(ع) است که با ولايت او همه چيز معنی اصلی و درست خود را خواهد داشت و با وجود او انسانها از گمراهی و تباهی نجات خواهند يافت و با وجود اوست که ساير اعمال نيز سنجيده خواهد شد ضمن اينکه اين نکته را نيز به ما گوشزد میکند تا در اعمال و رفتار خود کمی بيشتر تفکر کنيم و بيشتر آيات قرآن کريم و سخنان گهربار ائمه اطهار را مورد کنکاش قرار دهيم. رابعی سپس ادامه داد به راستی چه جوهری در وجود من و توست و چه سری در سرزمين مکه وجود دارد که بايد در فريضه عظيم حج، آنگاه که تمام لباسهای زمينی و تمام تعلقات مادی را از وجود خود کندهايم و هدفی جز رضای حضرت حق در ذهنمان نيست، همچون قلمی که خداوند متعال به آن قسم میخورد مسير يکی از حروف کتاب آسمانيش را بر روی اين کره خاکی بين دو کوه صفا و مروه طی کنيم و برگرد نقطهای حلقه بزنيم.
علی به سان کعبه است که مردم امر شدهاند به سوی آن نماز بخوانند و تو با نام کعبه چه چيزی برايت تداعی میشود؟ طواف و گرد او گشتن…؟ لبيک گفتن و به وصال معشوق رسيدن…؟ رو به سويش نماز گزاردن دل روانه کوی يار کردن …؟ اگر مثل علی مثال کعبه است پس بايد به سويش شتافت و سر به آستانش نهاد. مگر نه اينکه پشت کردن به کعبه مبطل نماز است پس رويگردانی از امام نيز مبطل دين است، چرا که در مکتبش به ما آموختند که لازمه ايمان و شرط قبولی تمامی عبادتها و فرائض ولايت است. چنانچه امام باقر (ع) فرمودند: اسلام بر پنج پايه بنا شده است. نماز و زکات و روزه و حج و ولايت و برای هيچيک از چهار اصل به اندازه ولايت سفارش نشده است.
رابعی اظهار کرد: همچنين يکی از القاب حضرت مهدی(عج) که آخرين معصوم از جمع ۱۴ معصوم هستند، «قائم» است و ارتباط آن با نگارش حرف «ب» که با زاويه قائمه ۹۰ درجه قلم بر روی کاغذ به پايان میرسد يکی از مفاهيم بلند و عرفانی نگارش حرف «ب» در آيه شريفه بسمالله الرحمن الرحيم به شيوه خط نستعليق است. رابعی سپس با اشاره به جمله «صراط علی حق نمسکه» و بيان ترجمه آن از حاضرين خواست تا اين جمله را با خط خوش در دفاتر خود بنويسند. وی سپس اين جمله را بر روی تخته سياه با خط نستعليق نوشت و برخی از قواعد خوشنويسی را بر روی آن شرح داد. در ادامه اين کارگاه رابعی به حروف مقطعه قرآن کريم اشاره کرد و افزود: اين حروف در ابتدای برخی از سورههای قرآن کريم آمده است و رمزی است بين خداوند متعال و رسول گرامی او که تمام آنها فقط از ۱۴ حرف تشکيل شده است و از ترکيب اين حروف فقط میتوان جمله «صراط علی حق نمسکه» را ساخت بدون اينکه تکراری در حروف آن مشاهده شود.
وی در ادامه کارگاه خود خط تحريری را برای شرکتکنندگان معرفی کرد و افزود: در اين شيوه نگارش که پر کاربردترين شيوه در ميان مردم است به راحتی میتوان با استفاده از يک خودکار و يا مداد ساده يک اثر هنری زيبا و فاخر خلق کرد. حميد رابعی سپس حروف الفبا را در خط تحريری به دو بخش دواير و ساير حروف تقسيم کرد و افزود: در اين کارگاه فقط به بيان دواير خواهد پرداخت، سپس با نگارش يک حرف «ن» به بيان برخی معارف موجود در اين حرف اشاره کرد. وی افزود: اين حرف قالب و شاکله اصلی ۱۴ حرف از حروف الفبای فارسی به شرح «ج چ ح خ س ش ص ض ع غ ق ل ن ی» است. وی با بيان اينکه حرف «ن» خود يکی از کوچکترين آيات قرآن کريم به همراه حروف «ص» و «ق» است و اشاره به آيات ابتدايی سوره مبارکه قلم افزود: شان اين حرف در پيشگاه خداوند متعال تا به اين حد بالاست که اين حرف را به تنهايی يکی از آيات کلام خود در قرآن مجيد قرار میدهد و بلافاصله بعد از آن نيز به قلم قسم ميخورد.
وی در ادامه خطاب به حاضرين افزود: قلمی که اکنون در دستان شماست به حدی در پيشگاه خداوند متعال عزيز و محترم و با منزلت است که يکی از بزرگترين قسمهای خداوند متعال در قرآن حکيم به آن خورده شده است. رابعی در بخشی از سخنان خود در مورد حرف «ن» به آيه شريفه «بسم الله الرحمن الرحيم» و حديث شريف حضرت علی عليه السلام در مورد اين آيه و حرف «ب» اشاره میکند و میافزايد: تنها بخشی که در آيه شريفه «بسم الله الرحمن الرحيم» که با نقطه زير حرف «ب»، سنخيت و شباهت دارد نقطه داخل حرف «ن» است و از آنجا که حضرت علی عليه السلام وجود خود را نقطه زير حرف «ب» معرفی میکند، میتوان گفت: همان بيانی که حضرت علی عليه السلام در مورد حرف «ب» و نقطه زير حرف «ب» دارند درباره حرف «ن» و نقطه داخل حرف «ن» نيز صادق است و از آنجا که تنها شخصی که دارای مقام و منزلتی همچون حضرت علی عليه السلام است، وجود نازنين بانوی دو عالم حضرت فاطمه زهراست. ميتوان گفت حرف «ن» و نقطه داخل آن اشاره به مقام و منزلت حضرت زهرا سلام الله عليها دارد.
حميد رابعی که مسئوليت موسسه ثقلين مشهد را نيز دارد سپس با نگارش ۱۴ حرف از حروف الفبا که قالب اصلی آن حرف «ن» است بر روی تخته سياه شيوه درست نگارش هرکدام از اين حروف به شيوه خط تحريری را تشريح کرد و باتوجه به تعداد اين حروف که برابر با تعداد معصومين عليهمالسلام است نام يکی از معصومين را همراه با يک حرف ذکر کرد. وی حرف «ل» را به همراه نام محمد و عبارت رسول اکرم، حرف «ع» را به همراه نام مبارک علی، حرف «ن» را به همراه نام مبارک فاطمه و عبارت رحمن، حرف «ح» را به همراه نام مبارک حسن، حرف «ش» را به همراه نام مبارک حسين شهيد، حرف «س» را به همراه نام مبارک سجاد، حرف «ق» را به همراه نام مبارک باقر، حرف «ص» را به همراه نام مبارک صادق، حرف «خ» را به همراه نام مبارک کاظم و عبارت فرو خوردن خشم، حرف «ض» را به همراه نام مبارک رضا، حرف «ج» را به همراه نام مبارک جواد، حرف «ی» را به همراه نام مبارک هادی، حرف «چ» را به همراه نام مبارک امام حسن عسکری و عبارت چشم انتظار و در پايان حرف «غ» را به همراه نام مبارک مهدی و عبارت امام غايب از نظر بر روی تخته سياه نوشت و از دانشآموزان خواست تا ترتيب نام ۱۴ معصوم را با اين شيوه در ذهن خود بسپارند.
«حميد رابعی»، مسئول موسسه ثقلين مشهد که تشکيل اين کارگاه آموزشی را به عهده دارد در ادامه سخنان خود پيرامون آيه شريفه «اهدنا الصراط المستقيم» از سوره مبارکه فاتحة الکتاب اين آيه شريفه را بر روی تخته سياه به صورت خط نستعليق نوشت و به بخشی از قواعد خوشنويسی بر روی حروف و اتصالات اين آيه اشاره کرد. رابعی پس از ترجمه اين آيه شريفه افزود: خداوند متعال در آيه شريفه «صراط الذين انعمت عليهم» که آيه بعدی سوره مبارکه حمد است، راه راست را به صورت کامل معرفی کرده است و میفرمايد: راه راست راه کسانی است که به آنان از طرف حضرت باريتعالی نعمت داده شده است.
حميد رابعی در ادامه سخنان خود و در تبيين مراد حضرت باريتعالی از واژه «نعمت» به آيه ۳ سوره مائده يعنی «اليوم اکملت لکم دينکم و اتممت عليکم نعمتی و رضيت لکم الاسلام دينا» اشاره کرد و افزود: خداوند متعال در اين آيه نعمت را به صورت کامل معرفی میکند و ضمن قرار دادن ضمير متکلم وحده «ی» آن را از سوی خود میداند که برای خلق آماده کرده است که با آن دين اسلام را برای بشريت کامل کرده است. وی در بيان شان نزول اين آيه به روز غدير خم و آخرين سفر حج حضرت رسول اکرم اشاره میکند و ضمن اشاره به شيوه ابلاغ ولايت حضرت علی(ع) از سوی رسول اکرم(ص) به حاضرين که تعدادشان تا دويست هزار نفر هم ذکر شده است، به وقايع بعد از رحلت حضرت رسول اکرم اشاره میکند و میافزايد: حضرت رسول اکرم(ص) به اصحاب خود سفارش کرده بود تا اهل بيت مطهر او که شامل حضرت زهرا (س) و حضرت علی (ع) و فرزندان معصوم ايشان بودند را گرامی بدارند و محبت آنان را اجر رسال خود عنوان کرده بودند.
مسئول موسسه ثقلين مشهد با اشاره به حديثی از حضرت رسول اکرم (ص) افزود: آن حضرت در يکی از فرمايشات خود که در بيان شان و مقام و منزلت حضرت زهرا (س) ذکر شده است می فرمايند: «هر کس فاطمه (س) را غضبناک کند من را غضبناک کرده است و هر کسی که من را غضبناک کند خدا را غضبناک کرده است». رابعی سپس با تلاوت آيه شريفه «غير المغضوب عليهم و لا الضالين» به آيه بعدی سوره مبارکه حمد اشاره میکند و میافزايد: پس از اينکه خداوند متعال در سوره حمد راه راست را به صراحت پيروی از ولايت و محبت اهل بيت مطهر حضرت رسول اکرم (ص) ذکر میکند بلافاصله به وقايع پس از رحلت حضرت رسول اکرم اشاره میکند و با پيشگويی خارقالعاده خود راهی که اکثريت جامعه مسلمان با پيروی از مغضوبين حضرت زهرا (س) و رسول اکرم (ص) و خداوند متعال طی میکنند را راه غير مستقيم عنوان میکند و باعث گمراهی جامعه میداند.
حميد رابعی در ادامه اين کارگاه آموزشی که ويژه نوجوانان دوره راهنمايی برگزار میشد به تعداد حروف آيه شريفه «اهدنا الصراط المستقيم» اشاره میکند و میافزايد: اين آيه مانند آيه «بسم الله الرحمن الرحيم» و «اياک نعبد و اياک نستعين» در سوره مبارکه حمد از ۱۹ حرف تشکيل شده است. وی در بيان اهميت عدد ۱۹ تصريح کرد که عدد ۱۹ در کتاب آسمانی قرآن جايگاه ويژهای دارد که در جلسات بعد به ذکر برخی از کاربردهای اين عدد در قرآن خواهد پرداخت. در پايان اين کارگاه عملی آموزش خوشنويسی شرکت کنندگان با راهنمايی حميد رابعی به نگارش سوره مبارکه حمد پرداختند و از روی سرمشقهايی که گرفته بودند اين سوره را تمرين کردند.