آبراه پاناما یک آبراه غیرطبیعی است که توسط انسان در کشور پاناما به وجود آمده و اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس ارتباط میدهد.این آبراه که در جریان یکی از بزرگترین و دشوارترین پروژههای مهندسی در جهان ایجاد گشتهاست یکی از سرشناسترین و مهمترین آبراههای جهان است.در شرایطی که راه معمولی کشتیرانی میان شهرهای نیویورک و سان فرانسیسکو ۲۲۵۰۰ کیلومتر مسافت دارد، عبور از کانال پاناما این مسافت را به ۹۵۰۰کیلومتر کاهش میدهد.
در گذشته کشتیها برای عبور از اقیانوس آرام به اطلس مجبور بودند آمریکای جنوبی را دور بزنند اما پس از ایجاد این کانال به طور مستقیم از اروپا به آمریکا و از آنجا به آسیای شرقی میروند.
ایده اولیه ایجاد یک آبراه در کشور پاناما به قرن ۱۶ باز میگردد و نخستین تلاش برای ایجاد این آبراه به سال ۱۸۸۰ و به رهبری فرانسویها مربوط میشود. پس از شکست این پروژه که به کشته شدن ۲۱۹۰۰ کارگر انجامید پروژه نهایی توسط آمریکاییها ادامه یافت و در حدود سال ۱۹۰۰ به انجام رسید تا سرانجام آبراه در سال ۱۹۱۴ برای استفاده باز گردد.ایجاد این آبراه ۷۷کیلومتری با دشواریهای بسیاری همراه بود، به نحوی که پس از پایان کار در مجموع ۲۷۵۰۰ کارگر (در مجموع دوره کار فرانسویها و آمریکاییها) جان خود را از دست داده بودند.
در ابتدا فرانسویها قصد داشتند خشکی میان دو اقیانوس را به صورت کانال خاکبرداری کنند که پروژه با شکست روبرو شد در طرح بعدی آمریکاییها برای کاهش حجم خاکبرداری تصمیم گرفتند از دریاچه بزرگی که در میان خشکی محصور بود استفاده کنند ولی این دریاچه از سطح آبهای آزاد ارتفاع بیشتری داشت و امکان ارتباط مستقیم اقیانوس به دریاچه نبود در نتیجه به فکر ساخت بالابر و پایینبر هیدرولیکی افتادند.
برای حرکت کشتی در این آبراه
- به کمک بالابر هیدرولیکی در ابتدای کانال کشتیها را از سطح آبهای آزاد بالاتر میبرند؛
- کشتی زمانی که همسطح آب دریاچه قرار گرفت در کانال مصنوعیای که حفر شدهاست حرکت میکند و قطر دریاچه و در پایان در کانال دوم قرار میگیرد؛
- به وسیله پایینبر هیدرولیکی در سطح آبهای آزاد قرار میگیرد و سپس به مسیر خود در اقیانوس ادامه می دهد؛
این کانال به پیمانکاری سپاه مهندسی ارتش آمریکا ساخته شد.پس از گشایش آبراه موفقیت شگرفی را به دست آورد و توانست انقلابی در بازرگانی دریایی پدید آورد. تنها در سال ۲۰۰۵ میلادی ۱۴۰۱۱ شناور جمعاً به ظرفیت ۲۷۸٫۸ میلیون تن کالا از این کانال عبور کردند که این آمار به معنی عبور حدود ۴۰ شناور در یک شبانه روز است.