محمدی، رییس هیات مدیره انجمن بلاک چین گفت: ارزهای دیجیتال همه مشکلات ما را حل نمیکند اما در این شرایط میتوان بخشی از مبادلات را به آن سپرد و نهادهای متولی از جمله بانک مرکزی و سازمان بورس بر آن نظارت کنند.
به گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، امروزه با پیشرفت تکنولوژی و ظهور فناوریهای جدید، پدیدههای تازه ای در حوزههای مختلف شکل گرفته است. در حوزه اقتصاد، موضوع بلاکچین، پولهای مجازی و رمزارزها مفهوم جدیدی است که باید با شناخت نقش و کارکرد آنها به اهمیت جایگاهشان پی برد و همزمان نسبت به فرصتها و تهدیدهای آنها آگاه بود.
پدیده ارزهای دیجیتال که به رمزارزها شهرت یافته، ما را با سوالات مهمی مواجه میکند؛ این فناوری چیست و چگونه کار میکند؟ برای عملیاتی شدن چنین فناوریهایی در ایران چه الزاماتی وجود دارد؟ نهاد سیاستگذار (بانک مرکزی) چه زیرساختهایی را باید برای استفاده از فناوریهای نوین در مراودات مالی ایجاد کند؟ و سوال عملیاتیتر اینکه این پول جدید چقدر در خنثی کردن اثر تحریمها برای ما موثر خواهد بود؟
به طور کلی ارزهای دیجیتال بر بستر شبکه جهانی اینترنت بین اشخاص مبادله میشود و هیچ بانک یا دولتی بر آن نظارت نمیکند؛ از آنجا که حسابها شفاف و تراکنشها قابل مشاهده و تایید دیگران است، امکان تقلب ندارد اما معاملهگران ارز دیجیتال ناشناس باقی میمانند.
برای درک بهتر ارزهای دیجیتال، باید ابتدا بستر آن را بشناسیم؛ بلاکچین. به زبان ساده، فناوری بلاکچینیک سیستم ثبت گزارشات و اطلاعات است که جعل آن، تقریبا غیرممکن است. هدف اصلی آن هم، ایجاد یک مرجع هویت دیجیتالی ایمن است که بر اساس ترکیبی از کلیدهای رمزنگاری شده عمومی و خصوصی ایجاد میشود. هویتی مطمئن که جزء اصلی این فناوری به حساب میآید. اما ما در کجای کار قرار داریم؟
سپهر محمدی، رییس هیات مدیره انجمن بلاکچین ایران درباره این موضوع میگوید: نکته بسیار مهمی که ابتدا باید بدان توجه شود آن است که فناوری بلاکچین تنها محدود به پول و رمز ارز نیست و بانک مرکزی تنها یکی از نهادهای دخیل در این زمینه است.
وی ادامه میدهد: متاسفانه در کشور ما نسبت به این پدیده، سوءتفاهمهایی ایجاد شده است، به این دلیل که واژه «رمزارز» برای این موضوع به کار رفته، در حالی که «رمز دارایی» هم به آنها گفته میشود و البته فقط دارایی هم نیست؛ یعنی ما گواهیهایی که در بستر بلاکچین داریم که حتی به نوعی دارایی هم نیست بلکه صرفاً گواهی هستند و انواع دیگری که بستگی به ماهیت رمزارزها و رمزداراییها دارند باید به طور دقیق و جزئی مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد.
با وجود این، هنوز متولی اصلی ارزهای دیجیتال در ایران مشخص نیست. به گفته رییس هیاتمدیره انجمن بلاکچین ایران، در بسیاری از کشورها یک شورا، نهاد و مرجعی وجود دارد که تعیین میکند که ماهیت یک رمزارز یا یک رمزدارایی چیست و نهاد ناظر بر آن کجاست؟
وی اضافه میکند: مثلا ممکن است رمزارزی همچون تتر که معادل یک دلار است به عنوان یک ارز معنادار زیر نظارت بانک مرکزی برود. اما رمزارزهای دیگر مثل بیتکوین و اتریوم هم آیا چنین ماهیت ارزی دارند و یا اینکه دارایی هستند و باید نهادی مثل سازمان بورس و اوراق بهادار بر آن رسیدگی و نظارت کند؟
محمدی خاطرنشان میکند: «شورای اجرایی فناوری اطلاعات» که در یکی دو سال اخیر در دولت فعال شده و نظارتهایی بر حوزه فناوری اطلاعات دارد، به نظر میرسد میتواند تصمیمگیری در مورد ماهیت هر کدام از این رمزارزها داشته باشد و تعیین کند که نهاد ناظر بر هر کدام چه کسی باشد.
وی میگوید: این هم ابداع ما نیست و در کشورهای متعددی مثل سنگاپور از این روش استفاده کردهاند و میگویند مثلا رمز ارز «الف» نیاز به نهاد ناظری ندارد، رمز ارز «ب»، بانک مرکزی باید مجوز آن را صادر کند و رمز ارز «ج»، مثلا تحت نظارت سازمان بورس باشد. از اینرو، ما نیز ناگزیر به استفاده از چنین مدلی هستیم.
حالا استفاده از روشهای خلاقانه برای دور زدن تحریمهای ظالمانه آمریکا در مبادلات بینالمللی توسط فعالان اقتصادی مورد توجه قرار گرفته که یکی از آنها بهرهگیری از ارزهای دیجیتال است، اما هنوز موانع زیادی پیش روی گسترش این مبادلات وجود دارد.
رییس هیات مدیره انجمن بلاکچین ایران در اینباره معتقد است: بدون شک این فناوری به نوعی آب باریکهای برای ما ایجاد میکند. البته اینگونه نیست که تصور کنیم تمام مشکلات ارزی خود را میتوان از این راه حل کرد و اینگونه هم نیست که تصور شود که هیچ مشکلی از این طریق حل نمیشود. به نظر من، یک راه تنفسی از این طریق ایجاد میشود که بتوانیم تبادلاتی با جامعه بینالملل داشته باشیم، اما همزمان باید برای حل مشکلاتمان از دیگر راهها تلاش کنیم.
رییس هیئت مدیره انجمن بلاکچین ایران همچنین گفت:
بعد از ممنوعیت معامله ارزهای رمزنگاری شده از جمله بیت کوین در ایران حجم معاملات بیت کوین از هزار به ۳۰۰ بیت کوین کاهش یافت.
سپهر محمدی درباره تصمیمات دولت برای استفاده از بستر ارزهای رمزنگار، گفت:
در صورتی که دولت تصمیم بگیرد تا صرفا بخش دولتی در حوزه رمز ارزها فعالیت داشته باشد و بخش خصوصی قابلیت ورود به مسئله و فعالیت گسترده اقتصادی و علمی نداشته باشد، کشور در آینده به مشکل برمیخورد و ممکن است که در آینده دولت مشوقهایی که هم اکنون به پیام رسانهای بومی برای گسترش و جذب کاربر و خروج کاربران از پیام رسانی خارجی مانند تلگرام را در دستور کار دارد را در آیندهای نه چندان دور برای دورنگهداشتن مردم از کوینها و مشکلات احتمالی آنها با صرف منابعی نسبت به راه اندازی رمز ارزهای داخلی انجام دهد.
موفقیت ارز رمزنگار ایران به شرط فعالیت بخش خصوصی
محمدی با اشاره به رمز ارز ملی، اظهار داشت:
تا به امروز نمونه رمز ارز ملی موفقی که کشوری ساخته باشد وجود ندارد و ارز رمزنگار ایران در صورتی میتواند موفق باشد که بخش خصوصی به عنوان محرک اقتصادی قابلیت استفاده از این بستر را با چارچوبهای تعریف شده داشته باشد.
رییس انجمن بلاکچین افزود:
رمزارز ملی صرفا همان رمز ارزی است که بانک مرکزی با همکاری شرکت خدمات انفورماتیک فعلا بستری را برای آن توسعه داده و سایر رمز ارزهایی که توسط بخش دولتی یا خصوصی توسعه پیدا میکنند به عنوان ارز رمزنگار محسوب میشوند.
بیت کوین تحریم را دور میزند اما محدود است
وی درباره ادعای دور زدن تحریمها با بیت کوین و کمک این رمز ارز به اقتصاد کشور در شرایط تحریم گفت:
دور زدن تحریم با بیت کوین ممکن است اما محدود تلقی میشود این در صورتی است که با بهره گیری از تکنولوژی بلاکچین (زنجیره بلوک) میتوان تحریمها را در ابعادی بدون محدودیت پشت سر گذاشت؛ در واقع به منظور حجم کارکرد این دو موضوع باید به این نمونه اشاره داشت که با استفاده از بیت کوین میتوان ۱۰۰ میلیون دلار در روز جا به جایی داشت اما بلاکچین توانایی حجم معاملات روزانه چند میلیارد دلاری دارد و همین مسئله مهم باید در دستور کار قرار گیرد و به جای استفاده از بیت کوین به عنوان محصول، جهت گیری کشور بهره گیری از زیرساخت بلاکچین برای پشت سر گذاشتن تحریمها باشد که میتواند به اقتصاد کشور کمک کند.
محمدی تاکید کرد:
بازار ارز در چند وقت اخیر سیاستهای متعددی را تجربه کرد که عمده آنها در سایه بیتدبیری جواب نداد و انتظار میرود به منظور تکرار نشدن این تجربه در بازار ارزهای رمزنگار تدابیر درست و سنجیدهای انجام شود که از جمله آنها باید به قانونی شدن معامله بیت کوین صرفا از طریق صرافیهای مجاز و تحت نظر بانک مرکزی اشاره داشت.
حجم معاملات بیت کوین در ایران؛ کاهش معاملات با ممنوعیت
رییس هیئت مدیره انجمن بلاکچین درباره حجم بازار بیت کوین در ایران، تصریح کرد:
بعد از ممنوعیت معامله ارزهای رمزنگاری شده از جمله بیت کوین در ایران و انجام معاملات رمز ارزها در قالب بازار سیاه آمار رسمی و پایش شده از طریق صرافیهای آنلاین از فروردین ماه سال جاری وجود ندارد اما میتوان بر اساس آمار معاملات برآوردی اعلام کرد که قبل از ممنوعیت رمز ارزها در کشور روزانه هزار بیت کوین در ایران معامله میشد که این آمار در حال حاضر به روزانه ۳۰۰ بیت کوین کاهش پیدا کرده است.
فیلترینگ صرافیهای رمز ارز و ممنوعیت واردات دستگاههای استخراج بیت کوین
وی با بیان این که بخشنامه شورایعالی مبارزه با پولشویی محدودیت و مشکلات بسیاری را برای کسب و کارهای مبتنی بر رمز ارزها ایجاد کرد، گفت:
بخشنامه عجولانه شورای عالی مبارزه با پولشویی برای ایجاد محدودیت در زمینه معامله ارزهای رمزنگاری شده باعث شد تا کسب و کارها و فعالیتهای اقتصادی مبتنی بر رمز ارزها دچار اختلال و مشکلاتی حاد شود که از جمله آنها باید به فیلتر شدن بسیاری از سایتهای خرید و فروش ارزهای رمزنگار به عنوان صرافی رمز ارز و بسته شدن درگاههای این سایتها اشاره داشت که این مسئله ایجاد بازار سیاه معاملات رمز ارزها و افزایش کلاهبرداری در این حوزه را در پی داشته است.
رییس هیئت مدیره انجمن بلاکچین، افزود:
با توجه به اطلاعیه شورای عالی مبارزه با پولشویی نیز ورود تجهیزات ماینینگ خاص (ASIC) به منظور استخراج بیت کوین به کشور ممنوع شد که فعالیت ماینرها و صنعت ماینینگ را دچار اختلال کرد.
ممنوعیت معامله ارزهای دیجیتال میتواند یکی از دلایل این کاهش معامله در ایران باشد اما افزایش قیمت دلار در کشور را نیز باید در نظر گرفت که میتواند عامل بسیار تاثیر گذاری در کاهش معاملات بیت کوین در ایران باشد، از آنجایی که قیمت بیت کوین بر حسب دلار میباشد، بنابراین با افزایش قیمت دلار در ایران قدرت خرید معامله کنندگان و خریداران نیز کاهش مییابد، پس این کاهش معاملات را میتوان منطقی دانست.